Дар аҳди амир Ҳайдар (баъд аз соли 1216 ҳиҷрӣ) ба Бухоро омада, баъд аз чанд гоҳ ба Хўқанд, ба хидмати Умархон шитофта. Дар муноқашаҳои Бухорову Ҳўқанд аз забони Умархон ба амир Ҳайдар ин байтро навишта:
Фард
Сазад, ки шоҳи Бухоро мутеъи ман гардад,
Мавсуф қаламкаши хуб ҳам ҳаст ва диду нигоҳи таҳлилӣ дар масоили баррасишаандаи илмӣ дорад Қариб ки аксари матолибаш фарогири мавзўи китобу китобдорӣ ва умуман масъалаҳои китобхонаҳо мебошад. Мақолаҳои ӯ «Роҳҳои омўхтани захираи китобӣ», «Мутамарказонидани китобхонаҳо ва аҳамияти он», «Тарзи ташкил ва гузаронидани конфронсҳои хонандагон дар китобхонаҳои оммавӣ», «Услуби баргузории даҳаи «Китоб ва хонанда», «Тарзи ташкил ва
Мо кистем, аз куҷоем ва дар кадом дудмон сабзидаем? Нахустаҷдодамон киҳо буданд, аз куҷо омаданд ва кадом бум ошён доштанд? Ташаккули фарҳангу тамаддун ва давлату давлатдории тоҷикон кай оғоз ёфта ва аз кадом сарчашма ибтидо мегирад? Мақому ҳиссаи таърихии миллати мо дар пайдоишу пешрафти тамддуни муштараки ориёинажодҳо то куҷост? Забони модарӣ, расму оини аҷдодӣ, мероси таърихию фарҳангӣ ва усули давлатдории мо бунёди миллӣ дорад ё аз дигар халқиятҳои соҳибтамаддун ба мо гузашта?
Фарзандони бедори Эронзамин – ворисони фарҳангу тамаддуни бузурги Аҷами тоисломӣ ба мубориза баҳри растагории маънавии Аҷам ба по хестанд. Қадами нахустин дар ин ҷода тарҷумаи осори мактуби тоисломии эронӣ ба забони арабӣ буд. Бо дарки ин зарурати таърихӣ гурўҳе аз намояндагони илму адаби Эронзамин забони арабиро дар ғояти камол омўхтанд ва бо тарҷума кардани муҳимтарин дастовардҳои маънавии ниёгони хеш ба ин забон ба онҳо умри дубора бахшиданд. Як назари иҷмолӣ ба китоби “ал- Фиҳрист”- и Ибни Надим (ваф. с.380/990) кофист, то тасаввуре куллӣ доир ба касрати мутарҷимони эронинажод ва анвои осори тоисломии Аҷам, ки дар садаҳои VIII-IХ ба арабӣ
Александр Поликарпович Шишов аслан на муаррих буд ва на этнограф, ҳамагӣ духтуре буд, аммо шавқу майли беандоза ба омӯзиши таърих барояш ин шарафро насиб гардонд, ки муаллифи ду китоби хуби таърихӣ: «Сартҳо» ва «Тоҷикон» гардад. Александр Поликарпович Шишов 5 декабри соли 1860 дар Тошкент ба дунё омадааст. Агарчи таҳқиқотчии таърих ва этнография набуд, вай бар ҳал ҳол, дар илми шарқшиносии рус тавассути чопи китобҳои «Сартҳо» ва «Тоҷикон» нақши босазои худро гузошт. А.Шишов ба Туркистони тоинқилобии кишвари Руссия ҳамчун духтури ҳарбӣ омадааст. Сараввал дар беморхона (лазарет)-и қисми ҳарбии Хуқанд, баъдтар аз соли 1897 ба ҳайси сардухтури
Ҷаҳони маънавии халқи озоди тоҷик беҳад бой аст. Суруду рақсҳояш гуногунанд, нақшҳои оддиаш ҳам равшану рангинанд, кишвараш беҳудуд, кўҳҳои Помираш сар ба афлок, обҳои шаффофу сарди кўлу рўдҳои кўхсораш амиқу ҷонбахшанд.Ба ҳунарпешаҳои истеъдоди балети торҷик нигариставу аз маҳораташон ба ваҷд омада бовар мекунӣ, ки дар асоси ин санъати басо зебои халқ бо анъанаҳои
