ОИННОМАИ МД «КИТОБХОНАИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН»

Бо фармоиши Роҳбари Дастгоҳи
иҷроияи Президенти Ҷумҳурии
Тоҷикистон аз 03 феврали соли
2011, № 2 тасдиқ шудааст

ОИННОМАИ 
МУАССИСАИ ДАВЛАТИИ
«КИТОБХОНАИ МИЛЛИИ ТОҶИКИСТОН»

1.МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

1. Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» бо Фармони Пре­­зиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 июли соли 2011 № 1093 таъсис дода шудааст. 

2. Муассиси Китобхона Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикис­тон мебошад. Муассис ваколатҳои худро ҷиҳати фароҳам овардани шаро­ит­ҳои мусоиди фаъолияти меҳнатӣ, ҳуқуқӣ ва моддию техникии Китобхона, маъхазҳои электронӣ, маҷмуъи сарватҳои фарҳангӣ, иттилоотӣ ва коллек­сия­ҳои ҷамъовардашудаи ин муассисаи фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба амал мебарорад. 

3. Муассисаи дав­­латии «Ки­тобхонаи миллии Тоҷикистон» фаъолияти худро дар асоси Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷи­кис­тон, қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурӣ, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба роҳ мемонад. 

4. Муассис ҳуқуқ дорад:

- фаъолияти Китобхонаро назорат карда, бо асноди коргузорӣ, ҳисоботӣ ва ҳуҷҷатҳои дигар шинос шавад;

- самтҳои асосии фаъолияти Китобхонаро муайян намояд;

- ба Оинномаи Китобхона тағйиру иловаҳо ворид намояд;

- тавозуни муҳосибавӣ ва ҳисоботи солонаи хароҷоти молиявии фаъ­о­ли­яти Китобхонаро тасдиқ намояд;

- қарорро дар бораи аз нав ташкилдиҳӣ ё барҳамдиҳии Китобхона мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул намояд; 

- дигар ҳуқуқҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар наму­да­аст, амалӣ намояд.

5. Китобхона ҳамчун объекти дорои арзиши махсуси мероси фарҳангии халқҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, нигоҳдорандаи миллии ҳуҷҷатҳо ва бойгонии матбуоти миллӣ, маркази аҳамияти ҷумҳуриявидоштаи илмӣ - таҳқиқотӣ, ил­мӣ - иттилоотӣ ва фарҳангӣ ба ҳисоб рафта, ҳуқуқу озодиҳои консти­тут­си­о­нии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро барои дарёфти иттилоот, истифодаи фондҳои китобхона ва дастрасии озодона ба комёбиҳои илмӣ ва фарҳангии ҷаҳонию миллӣ таъмин менамояд. 

6. Китобхона аз лаҳзаи бақайдгирии давлатӣ шахси ҳуқуқӣ буда, дорои молумулки бо ҳуқуқи идоракунии оперативӣ, баланси мустақил ва суратҳисоб дар Сарраёсати хазинадории маркази Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикис­тон, муҳр бо тасвири Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва номи Ки­тобхона бо забони давлатӣ ва русӣ, варақаи сабти ном, тамғаи хизматрасонӣ ва тамғаҳои дахлдор, бланкҳо, саҳифаи интернетӣ www.nlrt.tj ва почтаи электронии nlrt@library.tj мебошад. Китобхона фаъолияти худро дар заминаи мустақилияти молумулкӣ ба амал бароварда, дар бонкҳо суратҳисоб, аз ҷумла суратҳисоби асъорӣ дошта метавонад. 

7. Китобхона метавонад аз номи худ шартномаҳо баста, ҳуқуқҳои молу­мулкӣ ва ғайри молумулкӣ ҷорӣ намояд, дар суд ҳамчун даъвогар ва ҷавобгар ва ғайриамвол доштаашро амалӣ гардонад, дар судҳо ба ҳайси даъвогар ва ҷавобгар баромад кунад.

8. Китобхона оид ба уҳдадориҳои худ дар ҳаҷми воситаҳои молиявии дар ихтиёрдоштааш мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳу­рии Тоҷикистон масъулият дорад. 

9. Китобхона ҳуқуқ дорад мутобиқи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳу­рии Тоҷикистон дар назди худ шуроҳои сарпарастӣ, созмонҳо, кафедра, курс­ҳои бозомузӣ ва такмили ихтисоси кормандони соҳаи китобдориро ташкил намояд. 

10. Фонди Китобхона ҷузъи ҷудонопазири захираи ягонаи китобии Ҷум­ҳу­рии Тоҷикистон буда, моликияти давлат ва сарвати фарҳанги миллии халқҳои Тоҷикистон маҳсуб меёбад. 

11. Номи расмии Китобхона:

- бо забони давлатӣ дар шакли пурра – Муассисаи давлатии «Китоб­хо­наи мил­лии Тоҷикистон»; дар шакли мухтасар - МД КМТ; 

- ба забони русӣ – Государственное учреж­де­ние «Национальная библии­о­тека Таджикистана» - ГУ НБТ; 

- ба забони англисӣ - State Establichment «National Library of the Tajikistan» - SI NLT;

12. Маҳалли ҷойгиршавии Китобхона: Ҷумҳурии Тоҷикис­тон, ш. Душанбе, хиёбони Исмоили Сомонӣ.

2.МАҚСАД ВА ВАЗИФАҲОИ КИТОБХОНА

13. Китобхона намудҳои зерини фаъолиятро амалӣ мекунад:

- қонеъ гардонидани талаботи иттилоотии шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии ва­танию хориҷӣ;

- фароҳам овардани шароит барои дастраси умум бо арзишҳои иттилоотӣ ва фарҳангие, ки дар китобхонаҳо ҷамъоварӣ ва барои истифодабарӣ пешниҳод мешаванд;

- ташкил кардан, ҳифз, коркарди илмӣ ва таъмини нигоҳдории воқеъии маҷ­муъаи нисбатан пурраи ҳуҷҷатҳои ватанӣ ва хориҷии аҳамияти илмӣ дошта;

- ташкил кардани фонди китобҳо ва дигар ҳуҷҷатҳое, ки ба забони тоҷикӣ дар ҳудуди Тоҷикистон табъу нашр мегарданд ва нашрияҳое, ки новобаста ба ҷои чопашон доир ба Тоҷикистон мебошанд;

- ҳамоҳангсозӣ ва муттаҳидгардонии фаъолияти ҳама навъҳои китобхонаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;

-фароҳам овардани маҷмуъаҳои униварсалии фондҳои ҳуҷҷатӣ, созмон до­дани фазои ягонаи иттилоотӣ дар мамлакат, аз ҷумла бо истифодаи техно­ло­гияи муосир ва шабакаи Интернет;

- тибқи муқаррароти соҳавии такмили фонд дар асоси нусхаи ҳатмии ҳуҷ­ҷатҳо, харидории ҳуҷҷатҳо, мубодилаи китобҳо (аз ҷумла, мубодилаи байнал­милалӣ) ва дигар воридотӣ таъмин намудани ҳадди аксари фонди ҳуҷҷатҳои ватанӣ ва нигоҳдории ҳамешагии онҳо;

- мутобиқи соҳаи такмилгардонии Китобхона таъмин ва нигоҳдории фонди ҳуҷҷатҳои хориҷӣ, ки аз арзиши бештари фарҳангӣ, илмӣ ва бадеӣ мебошанд, ҳамчунин ҷиҳати пуррагардонии афзалиятнок, нигоҳдорӣ ва баҳисобгирии ҳуҷ­ҷатҳои доир ба Тоҷикистон нашршуда, аз ҷумла бо забонҳои халқҳои со­кини ҷумҳурӣ, ки берун аз ҳудуди он интишор ёфтаанд;
- пешниҳоди маҷмуи нисбатан пурраи ҳуҷҷатҳои ватанӣ ва ҳуҷҷатҳои аҳа­мияти илмидоштаи хориҷӣ ба истифодабарандагон;

- ташкил ва пешбурди бақайдгирии библиографии тоҷикшиносӣ;

-пешбурди фаъолияти китобхонашиносӣ, библиографияшиносӣ ва китоб­ши­­носӣ, инчунин ба амал баровардани фаъолият ба сифати маркази методӣ, илмию иттилоотӣ ва фарҳангии аҳамияти ҷумҳурҳуриявидошта;

- иштирок ҷиҳати баҳисобгирии библиографияи давлатии ҳуҷҷатҳои ватанӣ, созмон додани манбаъҳои библиографӣ, рефератӣ, иттилооти таҳлилию тафсирӣ; 
- коркарди илмӣ ва дастёбӣ ба фондҳои китобхонаҳо тавассути низоми феҳ­ристҳо (каталогҳо) дар навъҳои гуногуни воситаҳои муосири сабти иттилоот, (маъхазҳои барномаҳои компютерӣ, микрочипҳо, дискҳои оптикӣ, саҳифаи Ин­тернетӣ), ташаккули китобхонаҳои электронӣ, манбаҳои иттилоотӣ ва ха­зинаҳои маълумотӣ, ташкили дастрасӣ ба онҳо, инчунин ба дигар захираҳои иттилоотии ватанӣ ва хориҷӣ, ширкат дар табодули иттилоотӣ; 

- доир намудани машваратҳо бо мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ оид ба ташхис ва баҳогузорӣ кардани ҳуҷҷатҳо, аз ҷумла нашрияҳои ба номгуи ёдгориҳои таърихии китобӣ воридгардида;

- хизматрасонии китобдорӣ ва иттилоотӣ, аз ҷумла маълумотдиҳӣ - биб­ли­ографии истифодабарандагон;

- пешниҳоди ройгони кумакрасонии машваратӣ ҷиҳати ҷустуҷу ва интихоби сарчашмаҳои иттилоотӣ;

- пешниҳоди ройгони истифодабарии муваққатии адабиёт ва ҳуҷҷатҳо аз фонд­ҳо дар толорҳои хониши Китобхона; 

- доир намудани тадбирҳои фарҳангию маърифатӣ ва таълимӣ дар соҳаи муқарраршудаи фаъолият;

- пешбурди корҳои илмию таҳқиқотӣ, илмию иттилоотӣ ва методӣ дар соҳаи фаъолияти китобдорӣ, библиографӣ, кори китобшиносӣ ва дигар соҳаҳои бо ҳам алоқаманд; 

- тибқи тартиби муқарраргардида амалӣ гардонидани фаъолияти интишорӣ, полиграфӣ ва рекламавӣ;

- тибқи тартиби муқарраргардида ширкат кардан дар ҳамкориҳои байнал­милалӣ, аз ҷумла дар татбиқи барномаҳои Созмони Милали Муттаҳид оид ба масъалаҳои маориф, илм ва фарҳанг (ЮНЕСКО), дигар созмонҳои байнал­милалии соҳаи фарҳанг, маориф, илм, иттилоот, фаъолияти китобдорӣ ва ҳамкорӣ бо китобхонаҳои мамлакатҳои хориҷӣ; 

- ворид кардани навгониҳо дар хизматрасонии китобдорӣ ба аҳолӣ, такмили фаъолият ва хизматрасонии китобхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. 

14. Ҷиҳати ноил гардидан ба иҷрои мақсадҳои ба зимма доштаи худ Ки­тоб­хона вазифаҳои зеринро ба анҷом мерасонад:

- барои китобхонаҳои ҷумҳурӣ фонди давлатии мубодилавию захиравиро созмон медиҳад; 

- коркарди илмии электронии ҳуҷҷатҳоро амалӣ мегардонад ва дастрасии озодро ба иттилоот оид ба таркиб ва мазмуну мундариҷаи фондҳои ҳуҷҷатии Китобхона таъмин менамояд; 

- оид ба ташкил намудани феҳристи ягонаи электронии китобхонаҳои Ҷум­ҳурии Тоҷикистон ҳамкории дастҷамъонаро бо дигар китобхонаҳо ба роҳ мемонад;

- бо мақсади таъмини амният ва истифодабарии дарозмуддати ҳуҷҷатҳо Китобхона фонди эҳтиётии ҳуҷҷатҳоро, ки онҳо дар ҳомили электронӣ (мик­рофилмҳо, микрофишаҳо, микрочипҳо, дискҳои оптикии гуногунҳаҷм, маъ­хаз­ҳои компютерӣ, саҳифаи Интернетӣ ва дигар навъҳои воситаҳои элек­тро­нӣ) сабт карда мешаванд, созмон медиҳад;

- нигоҳдории фонди ҳуҷҷатҳоро тавассути баҳисобгирӣ ва ҷобаҷогузории ду­руст, муҳофизати бехатар, назорати пайваста ва раванди истифодаи сама­ра­ноки онҳо таъмин менамояд;

- чорабиниҳои санитарию гигиенӣ, муқовабандӣ ва барқароркуниро ба анҷом мерасонад;

- низоми маркази илмии ёрирасонии библиогрфиро созмон медиҳад.

15. Бо мақсади ташаккули инкишофи кори китобдорӣ дар Ҷумҳурии То­ҷи­кистон Китобхона фаъолияти илмӣ - методиро дар чунин самтҳо ба анҷом ме­расонад:

- созмондиҳӣ ва баргузории таҳқиқотҳои илмӣ ва сотсиологӣ оид ба масъ­а­лаҳои хизматрасонии китобдорию библиографии аҳолӣ, таҳияи меъёрҳои хиз­матрасонии китобдорӣ, ҳуҷҷатҳои барномавӣ ва маълумотномаи таҳлилӣ оид ба рушди фаъолияти китобдорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон; 

- ҳамоҳангсозии корҳои илмию методӣ ва илмию таҳқиқотии китобхонаҳои ҷумҳурӣ оид ба фаъолияти китобдорию библиографӣ ва мутобиқнамоии нақ­шаву барномаи фаъолияти онҳо; 

- омузиш ва ҷамъбасти натиҷаҳои таҳқиқотҳои илмӣ, таҳияи маводи методӣ ва ҷорӣ намудани таҷрибаи пешқадами китобдорӣ дар фаъолияти китоб­хо­наҳо ҷумҳурӣ; 

- ташкили маркази таълимию тренингӣ оид ба азхудкунии технологияи навтарини соҳаи китобдорӣ барои китобдорони ҷумҳурӣ 

- банақшагирии тадбирҳои давлатӣ ва байналмиллалӣ дар соҳаи фаъолияти китобдорӣ.

16. Навъҳои асосии фаъолияти Китобхона аз пуррагардонӣ, ҳифзу ни­гоҳ­дории фондҳои китобхона, библиографинамоӣ, хизматрасонии китоб­дорӣ ва иттилоотии истифодабарандагон, фаъолияти фарҳангӣ-маърифатӣ, илмӣ, таҳқиқотӣ, методӣ, табъу нашр ва байналмилалӣ иборат мебошад.

17. Китобхона метавонад фаъолияти дигареро, ки ба қонунгузории Ҷум­ҳу­рии Тоҷикистон мухолифат надорад, амалӣ гардонад.

3.СОХТОРИ КИТОБХОНА

18. Оиннома ва сохтори Китобхона аз ҷониби Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.

19. Фаъолияти Китобхонаро роҳбарият, шуъбаҳои такмил ва коркарди адабиёт, феҳристнигорӣ, нигоҳдорӣ, хизматрасонии китобдорию библи­огра­фӣ, автоматикунонии раванди китобдорию иттилоотӣ, маркетинг ва менеҷ­менти фаъолияти китобдорӣ, илмию таҳқиқотӣ, интишорӣ, техникӣ, хоҷагӣ ва дигар шуъбаву бахшҳо ва марказҳои зарурӣ таъмин менамоянд. 

20. Китобхона дар тавозуни худ метавонад бинои истиқоматӣ, хобгоҳ, истироҳатгоҳ, меҳмонхона, хоҷагии ёрирасони кишовар­зӣ ва нақлиёти хиз­матии сабукрав, мусофирбар ва боркашро дошта бошад.

4.ҲУҚУҚ ВА УҲДАДОРИҲОИ КИТОБХОНА

21. Китобхона бо тартиби муқарраргардида дорои ҳуқуқҳои зерин ме­бо­шад:

- банақшагирии фаъолият ва дурнамои рушди Китобхона бо назардошти та­лаботи истифодабарандагони навъҳои фаъолияти китобхона; 

- тибқи тартиби муқарраргардида бастани шартномаҳо ва созишномаҳо бо корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо ва шаҳрвандон ҷиҳати пешбурди фаъо­ли­яти кори Китобхона;

- муайян намудани тартиби дастрасии истифодабарандагон ба фондҳои нашрияҳои махсусан боарзиш ва нодир; 

- муайян намудани ҳаҷми маблағи кафолат дар ҳолати ба истифода додани нашрияҳои камёфт ва нодир, инчунин дигар ҳолатҳои тибқи қоидаҳои исти­фодабарии Китобхона муқарраргардида;

- муайян намудани андози ҷуброни зарари аз ҷониби истифодабарандагон ба Китобхона расонидашуда;

- дар асоси озмун ва дигар асосҳо иштирок намудан дар татбиқи бар­но­маҳои давлатӣ ва минтақавии рушди фаъолияти китобдорӣ, дар таҳияи стандартҳо ва меъёрҳои китобдорӣ;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо Дастгоҳи иҷ­ро­ияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудани номгуй ва нархномаи хиз­матрасонии муздноки Китобхона;

- дар асоси шартномаи тарафайн ба шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ муайян на­мудани шартҳои истифодабарии фондҳои Китобхона;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо Дастгоҳи иҷ­ро­ияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таври иҷорадиҳӣ ба истифодаи муваққатӣ додани амволи дар ихтиёрдошта;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мондани ҳамкории бай­налмилалӣ оид ба ташаккул, ҳифзу нигоҳдорӣ ва истифодабарии фондҳои Ки­тобхона; 

- бо мақсади нигоҳдории ҳуҷҷатҳои фондҳои Китобхона сабтнамоии онҳо дар ҳомили электронӣ;

- дар мувофиқа бо Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул намудани ҳаққи узвияти ихтиёрӣ дар шакли молу амвол, пардохтҳои хайриявӣ, туҳфаҳо ва дигар маблағҳои молиявӣ тавассути васиятнома аз шахсони воқеӣ, ҳуқуқӣ, шаҳрвандони хориҷӣ ва созмонҳои байналмиллалӣ. 

22. Китобхона ҳуқуқ дорад, ки тибқи муқаррароти қонунгузории Ҷум­ҳу­рии Тоҷикистон намудҳои зерини фаъолияти фоидаоварро амалӣ гардонад: 

- ташкил кардани тадбирҳои фарҳангӣ- маърифатӣ, эҷодӣ ва таълимӣ оид ба соҳаи китобу китобдорӣ ва китобхонавӣ;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ мондани фаъолияти таълимӣ, баргузор кардани таҷрибаомузии мутахассисони китобхонаҳои ҷум­ҳурӣ ва хориҷӣ, инчунин ташкили мубодилаи мутахассисон ва доир кардани таҷрибаомузии таълимии донишҷуён;

- дар доираи муқаррароти соҳаи фаъолият иҷроиши хизматрасонии ит­ти­ло­отӣ ва машваратӣ;

- фаъолият ва хизматрасонӣ оид ба ташкил ва гузаронидани конференсияҳо, семинарҳо, намоишҳо ва дигар тадбирҳои иҷтимоию фарҳангӣ;

- тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешиҳод намудани фондҳо ва биноҳои дохилии Китобхона барои аксгирӣ, наворбардории синамоӣ ва виде­оӣ ва аз нав интишор кардани ҳуҷҷатҳо; 

- ба фуруш баровардани маҳсулоти чопӣ, электронӣ ва армуғонӣ, нусхаҳои такрористеҳсолкунандаи ҳуҷҷатҳои дар ҳамагуна навъҳои таҷҳизоти баран­даи электронӣ, аудиовизуалӣ, аудио - видеоӣ таҳияшуда ва ё аз ҳисоби фаъ­о­лияти даромаднок харидоришуда; 

- хизматрасонӣ оид ба ташкили шабакаи захираҳои электронӣ дар доираи муқаррароти соҳаи фаъолият;

- хизматрасонӣ оид ба коркард, истифодабарӣ ва назорати низоми авто­матикунонидашудаи хизматрасонӣ дар доираи муқаррароти соҳаи фаъолият; 

- ташкили мағозаи савдои китоб, маводи конселярӣ ва дискҳои аудио - ви­де­оӣ;

23. Китобхона уҳдадор аст:

- доир ба фаъолияти Китобхона ба Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳу­рии Тоҷикистон ҳисобот пешниҳод намояд;

- қоидаҳои муқарраргардидаи ҳифзи меҳнат, техникаи бехатарӣ, меъёрҳои санитарию беҳдоштӣ ва талаботҳои бехатарии зиддисухторро риоя намояд;

- ҳисобу китоби муҳосибавии фаъолияти молиявию хоҷагидорӣ ва дигар навъи фаъолияти Китобхонаро дар ин самт ба амал бароварда, ҳисоботи омо­рӣ ва муҳосибавӣ пешниҳод намояд; 

- қоидаҳо ва низоми нигоҳдорӣ, истифодабарӣ ва муҳофизати биноҳо, таҷҳизотҳо ва дигар амволи дар ихтиёри Китобхона қарордоштаро муайян ва таъмин намояд;

- қоидаҳои дастрасии истифодабарандагон, тартиби муҳофизати амвол ва арзишҳои дар биноҳо ва иморатҳои Китобхона мавҷудбударо муқаррар ва таъмин намояд.

- тибқи реҷаи фаъолияти корӣ дар доираи уҳдадориҳои худ амал намояд;

- тибқи тартиби муқарраршуда оид ба муҳофизати шаҳрвандӣ ва омода­ги­ҳои зудамал тадбирҳои зарурӣ доир намояд;

- пуррагардонӣ, ҳифзу истифодаи хазинаҳои Китобхона, инчунин ҳисобу китоби махсус ва нигоҳдории нашрияҳою маҷмуаҳои ба радифи китобҳои ёдгорӣ воридшударо таъмин намояд.

24. Китобхона дар шакли электронӣ тайёр кардани нусхаҳои ҳуҷҷатҳои зеринро ба амал мебарорад:

- ҳуҷҷатҳои куҳна, фарсудашуда, осебдида ва иллатдошта;

- ҳуҷҷатҳои танҳо аз як нусха иборатбуда ва ё нодир, дастхатҳое, ки ҳангоми истифода боиси аздастдиҳӣ, харобшавӣ ва ё комилан нобудшавии онҳо пеш меояд;

- ҳуҷҷатҳое, ки тавассути дастгоҳҳои чопкунии дастӣ (мошинкаҳои чопкунӣ) нашр ёфта, ҷиҳати истифодабарии онҳо васоити зарурии техникӣ вуҷуд надо­ранд;

- ҳуҷҷатҳое, ки аҳамияти илмию таълимӣ доранд;

- ҳуҷҷатҳое, ки ба соҳаи пуррагардонии Китобхона мутобиқат менамоянд.

6. ФОНДҲОИ КИТОБХОНА

25. Китобхона махзани умумидавлатии хазинаи миллии китобӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо буда, аз фонди универсалӣ, маводи чопӣ, сарватҳои электронӣ ва ма­води диссертатсионӣ доир ба тамоми соҳаҳои дониш иборат мебошад. 

26. Фонди дастхатии Китобхона қисми таркибии бойгонии миллии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон маҳсуб меёбад. 

27. Фонди Китобхона ҳамчун қисми таркибии сарвати фарҳанги миллӣ му­содиранопазир буда, таҳти тартиби махсуси муҳофизат қарор дода меша­вад ва истифодаи он тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. 

28. Китобхона низоми пуррагардонӣ, коркард, нигоҳдорӣ ва истифода­ба­рии фонд ва дигар захираҳои иттилоотӣ, инчунин имкониятҳои дастрасӣ ба онҳоро муқаррар менамояд.

29. Китобхона бо мақсади таъмини муҳофизати махсуси ёдгориҳои таъри­хии китобӣ ва дигар ҳуҷҷатҳое, ки дар фондҳои Китобхона маҳфузанд, му­во­фиқи тартиби қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати истифодаи фонд­ҳои Китобхона маҳдудиятҳои муайян ҷорӣ менамояд. Иттилоот оид ба ҳуҷ­ҷатҳое, ки истифодаи онҳо маҳдуд мебошанд, дастрасии умум мебошад. 

6. ИДОРАКУНИИ ФАЪОЛИЯТИ КИТОБХОНА

30. Идоракунии фаъолияти Китобхона тибқи қонунгузории Ҷумҳурии То­ҷикистон ва Оинномаи мазкур ба амалӣ гардонида мешавад.

31. Роҳбарии Китобхонаро Директор ба уҳда дорад, ки аз ҷониби Прези­денти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда меша­вад. Ди­ректори Китобхона муовинон, аз ҷумла як муовини якум дорад, ки аз ҷони­би Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба вазифа таъин ва озод карда меша­ванд. 

32. Ваколатҳои Директори Китобхона: 

- ба фаъолияти кории Китобхона роҳбарӣ карда, оид ба манфиатҳои он дар ҳамагуна корхонаҳо, идораҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо, мақомоти давла­тӣ ва инчунин судҳо намояндагӣ мекунад ва аз номи Китобхона шартно­ма­ҳо­ро ба имзо расонида, ваколатнома медиҳад; 

- вазифаҳоро дар байни муовинон тақсим менамояд;

- бо тартиби муқарраргардида кормандони Китобхонаро (ба истиснои муовинон) ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд, вазифаҳои онҳоро муайян карда, бо кормандон шартномаҳои меҳнатӣ мебандад;

- ба кормандони Китобхона тадбирҳои ҳавасмандгардонӣ ва чораҳои ин­тизомиро мувофиқи тартиби қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян ме­намояд; 

- низомномаҳои воҳидҳои сохтории Китобхонаро тасдиқ карда, фармонҳо ва фармоишҳо содир мебарорад, супоришҳои барои ҳамаи кормандони Ки­тобхона ҳатмӣ бударо медиҳад; 

- муқаррароти соҳавии такмили фондҳои Китобхонаро бо мувофиқаи Даст­гоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд;

- тибқи тартиби муқарраргардида ба истифодабарандагон ва кормандони Китобхона шароитҳои зарурӣ фароҳам оварда, ҷиҳати ҳифзу нигоҳдорӣ ва истифодаи босамари захираҳои китобхона ва инчунин маҷмуъи сарват ва кол­лексияҳои фарҳангӣ, бино, иншооот, таҷҳизот ва дигар амволи Китобхона масъулият дорад;

- ҷиҳати ҳалли вазифаҳои базиммадоштаи Китобхона комиссия ва гу­руҳ­ҳои корӣ таъсис дода, низомномаҳои онҳоро тасдиқ менамояд;

33. Директор вобаста ба уҳдадориҳои ба зиммааш гузошташуда масъ­ули­яти шахсӣ дорад, аз ҷумла барои;

- натиҷа ва нишондиҳандаҳои асосии фаъолияти Китобхона;

-вайрон кардани муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- иҷрои супоришҳои роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии То­ҷи­кистон; 

- пешниҳоди ҳисобот ба мақомоти давлатии омор тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон; 

- истифодаи ғайримақсадноки воситаҳои молиявии Китобхона;

- ташкил ва татбиқи тадбирҳои вобаста ба мудофиаи гражданӣ, ҳифзи меҳнат ва техникаи бехатарӣ; 

34. Дар сурати ҳозир набудани Директор дар Китобхона иҷрои вазифаҳои у муваққатан ба зиммаи Муовини якуми директор вогузор мегардад. 

35. Муовинони директор:

- муовинон ба ғайр аз иҷрои вазифаҳои мустақими худ, инчунин дар му­во­фиқа бо директори Китобхона дигар ваколатҳои иловагиро низ ба зимма до­ранд;

- дар таҳияи барномаҳо, консепсияҳо, дурнамо ва рушди стратегияи со­ҳаи китобдорӣ ва библиографӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва самтҳои дахл­дори инкишофи фаъолияти Китобхона иштирок менамоянд;

- Китобхонаро дар назди мақомоти давлатӣ, ҳамчунин ташкилотҳои байналмиллалӣ ва ҷамъиятӣ намо­ян­дагӣ мекунанд;

- дар ҳалли масъалаҳои вобаста ба такмили фаъолияти китобдорию биб­лиографӣ, илмию методӣ ва ташкилию идории Китобхона иштирок менамо­янд;

36. Барои муҳокимаи масъалаҳои истеҳсолӣ, хоҷагӣ, иҷтимоӣ ва илмӣ дар назди директори Китобхона Шурои илмию методӣ дар асоси Низомномаи аз ҷониби Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ шуда амал менамояд.

37. Директор дар доираи салоҳияти худ метавонад дигар шаклҳои шуроҳо ва коммисияҳо таъсис диҳад, ки қарорҳои қабулкардаи онҳо хусусияти тавси­я­вӣ доранд.

7.ҲАМКОРИҲОИ ДОХИЛӢ ВА 
БАЙНАЛМИЛАЛИИ КИТОБХОНА

38. Бо мақсади таъмини истифодаи самарабахши захираҳои иттилоотии давлатӣ Китобхона бо мақомоти иттилоотии илмию техникӣ, бойгониҳо, ди­гар корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳое, ки маркази иттилооти дараҷаи гуногун доранд, амкорӣ менамояд.

39. Тартиби ҳамкории мутақобила тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷи­кистон ва инчунин шартномаҳои миёни ин муассисаҳою ташкилотҳо баста­шуда муайян карда мешавад.

40. Китобхона мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳам­ко­риҳои байналмилалии соҳаи фаъолияти китобдорӣ, библиографӣ, иттило­о­тонӣ ширкат варзида, оид ба масъалаҳои марбут ба китобхонаҳо дар ҷаласа ва конференсияҳои байналмилалӣ иштирок менамоянд. 

8. АМВОЛ ВА ВОСИТАҲОИ МОЛИЯВИИ КИТОБХОНА

41. Амволи Китобхона (фондҳои ҳуҷҷатӣ, таҷҳизотҳо ва дигар амволе, ки ба ин муассиса аз ҷониби муассис вогузор карда шудааст) моликияти дав­ла­тии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб ёфта, ихтиёрдории он аз ҷониби Кумитаи давлатии сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҳуқуқи истифодаи амалӣ тибқи феҳристи амвол ба танозуни Китобхона аз са­наи таъсисёбии он дода мешавад. 

42. Амволи Китобхона аз инҳо иборат аст:

- амволе, ки барои пешбурди фаъолияти кори Китобхона пешбинӣ шуда­аст;

- амволе, ки аз ҳисоби воситаҳои молиявии махсуси Китобхона, аз ҷумла аз ҳисоби даромадҳое, ки аз фаъолияти дар Оинномаи мазкур пешбини­гар­дида ба даст омадааст; 

- дигар амвол ва воридоте, ки қонунгзорӣ иҷозат додаст.

43. Ҳуқуқ ба идораи амволи Китобхона дар он ҳолат қатъ карда мешавад, ки тартиби он дар Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар қонунҳо ва санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ муқаррар карда шудааст.

44. Китобхона уҳдадор аст, ки: 

- истифодаи самаранок ва ҳифзу нигоҳдории амволро таъмин намояд; 

- ба вайроншавии ҳолати амвол (ба истиснои ҳолатҳои тибқи меъёрҳои муқарраршуда дар ҷараёни истифода фарсудашавӣ) роҳ надиҳад;

- бо тартиби муайян амволи фарсудашударо аз тавозун барорад. 

45. Даромадҳои аз фаъолияти фоидаовар бадастоварандаи Китобхона ин­ҳо мебошанд: 

- даромадҳо барои хизматрасонӣ тибқи шартномаҳои бо шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ басташуда; 

- даромад аз фуруши билетҳои воридшавии абонементҳо ба Китобхона;

- даромадҳо аз баргузор кардани экскурсияҳо, намоишҳо, лексияҳо, таш­ки­ли барномаҳои фарҳангӣ ва эҷодӣ;

- даромад аз таҳия намудани барномаҳо ва сенарияҳо;

- даромадҳо аз фуруши маҳсулоти истеҳсоли худӣ, корҳо, хизматрасонӣ, ки дар асоси доштани иҷозатномаҳои дахлдор оид ба навъҳои фаъолият (маҳ­сулоти чопӣ, маҷаллаҳо, феҳристҳо, буклетҳо, эълонномаҳо, овезаҳо, тақ­вим­ҳо, барномаҳои хурд ва дигар навъҳои маҳсулоти интишории дар компакт - дискҳо, аудио ва видеокассетаҳо сабтгардида, ашёҳои ороиши бадеидошта) иҷо­зат дода мешавад;

- даромадҳо аз муассисаҳои фарҳангию маърифатӣ, ки ҷиҳати доир кар­да­ни таҷрибаомузӣ, семинарҳо ва машваратҳо ба даст меоянд; 

- даромад аз хизматрасониҳои китобдорӣ, аз ҷумла воридшавии маблағ аз мизоҷони Китобхона барои ҷуброни осеби расонида ва гум кардани китоб; 

- абонементи музднок барои пешниҳоди нашрияҳои арзишнок ва нодир, ҳомилҳои электронии иттилоот аз фондҳо; 

- хизматрасониҳои иттилоотӣ- библиографӣ; 

- хизматрасониҳои муқовабандӣ ва барқароркунии ҳуҷҷатҳо;

- даромадҳо аз хизматрасонии ҷустуҷуию мавзуӣ, рақамӣ ва суроғавӣ;

- даромадҳо аз расонидани почтаи фаврии электронӣ;

- даромадҳо барои хизматрасонӣ оид ба сабти иттилоот дар ҳомилҳои элек­тронӣ;

- даромадҳо аз нусхабардорӣ, сканер, ҳуруфчинӣ ва чопи матнҳо;

- даромадҳо аз гузаронидани санҷишҳо, омода намудани тақризҳо, пеш­ни­ҳоди маълумотномаҳо ва хулосаҳо; 

- даромадҳо аз супоридани коғазпораҳо;

- даромадҳо барои ҷойгир кардани рекламаҳо дар дохили бинои Китоб­хо­на ва саҳифаи интернетии Китобхона; 

- даромадҳое, ки дар асоси шартномаҳои бозгардандаи хизматрасонӣ (ис­тифодабарӣ, коммуналӣ, маъмурию хоҷагӣ), ки аз талаботи шартномаҳои иҷо­раи амволӣ ва бо мувофиқаи молики амвол баста мешаванд, ба даст ме­о­янд; 

- даромадҳо аз ҷуброни зарарҳо, ҷаримаҳои аҳдшиканӣ (дигар намуди ҷа­римаҳо, ҷаримаҳо аз напардохтани саривақтии маблағ), инчунин дигар ҳо­латҳои дар қонунугзорӣ пешбинишуда ба даст меоянд.

46. Китобхона ҳамчун гирандаи маблағҳои молиявии буҷетӣ аз ваколат­ҳои зерин мебошад:

- харҷномаи буҷетиро тартиб дода, онро иҷро менамояд;

- истифодаи мақсадноки маблағгузории пешбинишудаи буҷетиро таъмин менамояд; 

- ҷиҳати тақсимкунии маблағҳои буҷетӣ ба Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳодҳо ирсол менамояд; 

- ба ҳисобгирии иҷрои буҷетиро ба танзим медарорад;

- азхудкунии маблағҳои молиявии буҷетро ба танзим дароварда, оид ба натиҷаи иҷрои он ба Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш­ниҳодҳо ирсол менамояд ;

- ваколатҳои дигареро, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудаанд, амалӣ мегардонад.

47. Маблағгузории фаъолияти Китобхона аз ҳисоби маблағҳои буҷети ҷум­ҳуриявӣ ва дигар манбаъҳое, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ накардааст, амалӣ карда мешавад.

48. Хараҷоти мақсадноки маблағҳои Китобхона ба таври мустақилона ихтиёрдорӣ карда мешавад. Харҷномаи даромадҳо ва хараҷоти Китобхонаро бароли як сол, инчунин ҳисрботи истифодаи воситаҳои онро Роҳбари Даст­гоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.

9. АЗНАВТАЪСИСДИҲӢ ВА БАРҲАМДИҲИИ КИТОБХОНА

49. Азнавтаъсисдиҳӣ ва барҳамдиҳии Китобхона бо тартиби муқаррар­на­му­даи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад. 

50. Ҳангоми барҳамдиҳии Китобхона ҳуҷҷатҳои ба таври доимӣ муҳо­фи­затшавандаи дорои аҳамияти илмию таърихӣ ҷиҳати ҳифзу нигоҳдорӣ ба ха­зинаҳои бойгониҳои давлатӣ супорида мешаванд. Ҳуҷҷатҳо оид ба ҳайати шах­сии муассиса (фармонҳо, парвандаҳои шахсӣ ва варақаҳои баҳисобгирӣ, суратҳисобҳои шахсӣ ва ғайра) ҷиҳати нигоҳдорӣ ба ихтиёри хазинаи бой­го­нии маҳаллии Китобхона вогузор карда мешаванд.