Иосиф Брагинский: Олиме, ки илмро бар сиёсат тарҷеҳ дод

Шахсест, ки дар муаррифии адабиёти тоҷик хизматҳои шоиста кардааст. Метавон ӯро аз айнипажуҳишони шинохта номид, ки чандин асар дар шинохти устод Садриддин Айнӣ навиштаву дар маъруфтарин интишороти Маскав чоп кардааст.

Адабиётшиноси  барҷаста, доктори  илми филологӣ, профессор, узви  вобастаи  АИ Тоҷикистон, Ходими  шоистаи  илми  ҷумҳурӣ, доран­даи  Ҷоизаи давлатии  ба  номи  Сино  Иосиф  Брагинский 18-уми июни  соли 1905  дар  шаҳри   Боку  таваллуд  ёфтааст.

Соли 1931  Донишкадаи   шарқшиносии  Маскавро  хатм  карда,  дар  ҳамин  ҷо  аз  забони  урду  дарс  дод, мудири  қисми  таълимӣ  ва  шўъбаи  забоншиносӣ  буд. Соли 1933  ба  Тоҷикистон   омада,  ба  сифати  сардори  шўъбаи  сиёсии сов­хози  «Данғара», мудири  шўъбаи  тарғиботи КМ ПК (б) Тоҷикистон, муҳаррири моҳномаҳои  «Коммунист  Таджикистана» ва «В  помощ  парт­работнику»  кор  кардааст.

Солҳои  1940 – 1952 дар  Артиши  шуравӣ  сардори  бахши  сиёсии  воҳидҳои  низомӣ  буд,  аз  соли 1952  дар Институти  шарқшиносии  АИ СССР  заҳмат  кашида, ҳамзамон  ба ҳайси  муҳаррири  моҳномаи  «Народы  Азии  и  Африки»  адои  вазифа  намудааст.

Номи  ин  олими  бузурги  шарқшинос  бо  ҳаёти  илмӣ,  иҷтимоӣ  ва   муҳити  маънавии  Тоҷикистон  иртиботи  ногусустанӣ  дорад. Ў  дар  таҳқиқи  масъалаҳои  муҳими  илмию  фарҳангӣ  ва  адабии  ҷумҳуриамон, равнақи илми адабиётшиносӣ ва тарбияи  мутахассисони  ҷавон  нақши  беназир  гузоштааст.

Баъди хатми Донишкадаи шарқ­шиносии Маскав барои  сохтмони  сотсиалистии   деҳот  ба  Тоҷи­кис­тон  омад, чун  роҳбари  сиёсӣ дар яке аз совхозҳои навтаъсиси Данғара фаъолияти  кориашро  шурўъ намуда,  бо ҳамин тақ­дираш­ро ба сарзамини тоҷикон, минбаъд  хоса ба адабиёту фар­ҳанги  тоҷик сахт пайванд ва ин пайванд дар  тўли умри дарозу  пурбаракаташ решаҳои амиқ давонда, шоху  баргҳои  зиёди  сабзу  пурсамар  овард.

Дар Тоҷикистон миёни мардум гашт, чун қаблан таърихи  адабиёти форс - тоҷикро дар  чордевори  утоқҳои  дарсии  Донишкада  омўхта  буд, ба  зудӣ  дарк   кард,  ки  решаҳои  амиқу  обдори  назми  бузург  дар   сурудҳои  халқӣ  сарчашма дорад. Ин донишманд  аз   Авасто гирифта то адабиёти садаи XX дар осор ва ёдгориҳои  адабиёти  хаттӣ  унсурҳои   адабиёти  шифоҳиро  зарра ба зарра  ошкор сохт ва таҳқиқ  намуд.

Иосиф  Брагинский  омўзиши адабиёти  тоҷикро  аз  мардум  дар  саҳрою майдонҳо оғоз намуда, борикбинона ба  дастнавису  манбаъҳои  хаттӣ  даст  зад. Дар  таҳқиқи  масоили  таърихи  адабиёт  бориксанҷ  буд, бо  эҳсосу  оҳанги  таблиғу  ташвиқӣ  ҷолибу  ҷозиб  менавишт, ба  ин  васила  хонанда  на  танҳо  ба  моҳияти  илмии  масъала  сарфаҳм  меравад,  балки  симою  садои  адибон ба  дилаш  роҳ  меёбад.

Қимати таҳқиқоти профессор Иосиф  Брагинский  ба  масъалаҳои  назарявии  давраҳои  адабӣ  ва  ҷараёнҳои  адабӣ  рў  овардан  ва   онҳоро  вобаста  ба қонунҳои   адабиёти  ҷаҳон  таҳқиқ  намудан мебошад. Муҳимтарин  иқдоми  ин  донишманди  беназир  мансуб  кардани истилоҳи дурусти «маорифпарварӣ» ба таъбири  бадномшудаи  «ҷади­дизм»  дар  адабиёти  давраи  охири тоҷик  аст.

Бобати  реализм дар  адабиёти  форсу  - тоҷик, омўзиши  суннат  ва андешаҳои  Шарқу  Ғарб  дар  адабиёт  ҳамеша   мунозираҳои  илмӣ  барпо кардаю осори фаровон таълиф намудааст. Ў дар таҳқиқу баррасии осори бебаҳои устод Садриддин Айнӣ нақши босазо гузоштааст. Ёдоварӣ ва бузургдошти олими барҷаста арзи  сипосгузории  мардуми  тоҷик  ба   заҳмат  ва  хидмати  ҷонсупоронаи  ўст, ки  барои  илми  тоҷик   ба  харҷ   додааст.

Бозчоп аз “Энсиклопедияи советии тоҷик”, ҷ. 1,с.508

Муаллиф: М.Шукуров

Дар Китобхонаи миллӣ аз таълифоти Иосиф Брагинский метавонед ин асарҳоро бихонед:
Садриддин  Айни [Текст]: Очерк  жизнь  и  творчество.  – Стали­на­бад, 1954. – 155 с.
Садриддин  Айни.  Материалы к библиографии  и  творческой  хара­кте­ристике [Текст]. – Сталинабад,1948 . – 121 с.
Западно – васточнй  синтез  в  диване  Гёте  и  классическая  поэзия  на  фарси [Текст]. – Москва:  Наука. 1963. – 13 с.
Очерки  по  истории  таджикской  литературы [Текст]. – Стали­на­бад: Таджикгосиздат,  1956.  –  453 с.
Персидская  литература [Текст]: Краткий очерк. – Москва: Восточ­ная литература,1963. – 213 с.
Из  истории  таджикской  народной   поэзии [Текст].  – Москва: АН  СССР, 1956. – 494 с.
12   митиатюр [Текст]: От  Рудаки  до  Джами. – Масква: Худо­же­ст­­­вен­ная   литература, 1966. – 284 с.
Из  истории  персидской  и  таджикской  литературы [Текст]. – Москва:  Наука, 1972. – 524 с.
Исследования  по таджиской  культуре  [Текст]. – Москва:  Наука, 1977. – 288 с.
Проблемы  творчество  Садриддин  Айни   [Текст]. – Душанбе: Ирфон, 1974. – 176 с.
От  Авесто  до  Айни [Текст]. – Душанбе: Ирфон, 1981. – 256 с.
Иранское  литературное  наследие  [Текст].  – Москва: Наука, 1984. – 296с.
Западно – восточный  литературный  синтез  и  творчество  С. Айни   [Текст]. – Душанбе: Ирфон, 1986. – 190с.
Абу  Абдуллох  Джафар Рудаки   [Текст]. – Москва:  Наука, 1989. – 135с.

х х х

Ҳаёт ва  эҷодиёти  Садриддин  Айни  [Матн]. – Душанбе: Ирфон. 1968. – 171 с.
Абуабдуллоҳ  Ҷаъфар  Рўдакӣ  [Матн]. – Душанбе:   Эр - граф, 2008. – 164 с.

Ва дар бораи ӯ:

Иосиф  Самоилович  Брагинский  [Текст]: Библиографческий  ука­за­тель. – Душанбе: Дониш, 1966. – 95 с.
Иосиф Самоилович Брагинский [Текст]: Библиографический  ука­за­тель.  – Душанбе: Дониш, 1986.– 126 с.
Брагинский Иосиф Самулович  [Матн] // Энсиклопедияи  советии  тоҷик. – Душанбе.  1978. – Душанбе,1978. – Ҷ.1. – С.169.
Брагинский Иосиф Самуилович [Матн] // Энсиклопедияи адабиёт ва санъати тоҷик. – Душанбе,1988. – С.299.
Иосиф Брагинский [Матн]// Адибони Тоҷикистон. – Душанбе: Адиб, 2003. – С.136-137.
Ҳодизода, Р. Устод Брагинский [Матн] // Садои мардум. – 2005. – 21 июн.

Таҳияи  Бибикубрия Қурбонова,
корманди шуъбаи библиографияи миллӣ