Симини Донишвар – симои дурахшон дар адабиёти форсӣ
Нашр шуд 2019-11-21 16:03
Симини Донишвар румонннависи маъруфи эронӣ буд, ки аз худ мероси гаронбаҳо ба ҷо гузоштааст. Вай муаллифи асарҳое чун "Шаҳре чун биҳишт", "Ба кӣ салом кунам?", "Ҷазираи саргардонӣ", "Сорбони саргардон" ва маҷмӯъаи мақолоти "Шинохт ва таҳсини ҳунар", романи машҳури “Савушун” аст. Ҳамчунин бо тарҷумаи осоре аз Бернорд Шов ("Сарбози шукулотӣ"), Атон Чехов, ("Душманон"), Олен Питун ("Бинол, Ватан"), Нотонил Ҳоурен ("Доғи нанг") ва ғайра дар муъаррифии нависандагони барҷастаи ҷаҳонӣ ба мухотабони форсизабон нақше
Бостоншиносон собит менамоянд, ки парчам аз аҳди қадим яке аз рамзҳои давлатдории тоҷикон маҳсуб меёфт.Ҳанўз дар даврони гузашта рушди рамзи ливоҳо ва такмилёбии унсурҳои он ба тақвиятёбии корҳои ҷангӣ мусоидат менамуданд. Ливо аслан дар муборизаҳо мавқеи лашкар ва ё макони ҷойгиршавии пешвоҳои ҷангиро ифода мекард. Ба даст давровардани ливои душман одатан маънии рақибро аз лиҳози маънавӣ шикаст додан, аз даст рафтани ливо ифодагари марги сарвар ва ё асир уфтодани ӯро дошт. Ҳамчунин, дирафш нақши даркнамоиро иҷро мекард: 
Дар таърихи адабиёти аҳди шўравии тоҷик адибон М. Миршакар, А.Деҳотӣ, П.Толис, Б.Ортиқов, Г.Сулаймонова, А.Бобоҷон, Ғ.Ҷўразода ва чанд тани дигаронро ном бурдан мумкин аст, ки дар ташаккул ва таҳаввули адабиёти наврасон чун шохаи алоҳидаи адабиёти муосири тоҷик нақшаи муҳим доштаанд.
Ҳаҷву мутоиба яке аз жанрҳои душворписанди адабӣ буда, аз гўяндаи хеш диди таҳлилгарӣ, мушоҳидакорӣ ва гузашта аз ин ҷуръату ҷасорат ва забони тезу тунд, ки андеша аз «сари сабз» надошта бошад, тақозо менамояд. Ба маънии дигар ҳаҷв ифшогари нуқсу иллат ва камбудию норасоиҳои иҷтимоӣ мебошад. Он лаҳза, воқеа ва ё ҳодисаро, ки нависандаи ҳаҷвнигор мебинаду таҳлил менамояду менигарад, ҳарчанд моҳияти хеле ҷиддӣ дошта бошад ҳам аммо бо хандаи малеҳе хотима меёбад. Ва ин хандаи таҳдору андешамандона зарба ё ин ки силии обдорест бар сари нуқсу иллатҳои ҷомиа. Муаллифи ин китоб дўстдори чунин хандаи ислоҳгару созандааст.
Дар нишасти 177-умини маҳфили илмиву адабии “Ганҷи сухан” дӯстону ҳамкорон, шогирдону ихлосмандони донишманди шодравон, бунёдгузори маҳфили илмиву адабии “Ганҷи сухан” Абдулманнон Насриддин дар толори факултети филологияи тоҷики ДДХ ба номи академик Бобоҷон Ғафуров ҷамъ омада, бо маърӯзаҳои илмӣ, шеърхониву суханрониҳо руҳи эшонро шод намуданд.
Гулбадаст Муродова дуввуми октябри соли 1998 дар деҳаи Янгишахри ноҳияи Лахш дар оилаи зиёӣ ба дунё омадааст. Мактаби таҳсилоти ҳамагонии раками якуми ноҳияро соли 2016 хатм карда, ҳоло донишҷўи соли 4-уми факултети химияи Донишгоҳи давлатии омўзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ мебошад.
Қабл аз зӯҳри имрӯз бо ташаббуси Шуъбаи тарғиб ва баргузории чорабиниҳои фарҳангии Китобхонаи миллии Тоҷикистон тадорукоти тантанавӣ бахшида ба Рўзи Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти унвони «Парчами миллӣ – рамзи давлатдорӣ» доир гардид. Дар нишаст мутахассисону муҳаққиқон аз Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик, намояндагони воситаҳои ахбори омма ва кормандони Китобхонаи миллӣ иштирок намуданд.
Парчами миллӣ ифодагари иқболу истиқлол, иттиҳоду сарҷамъӣ нангу номус,ватандустиву ватанпарастӣ ва ҳувияти миллии мардуми куҳанбунёду тамаддунофари тоҷик маҳсуб ëфта,волотарин мақсаду мароми тоҷиконро дар ҷилои рангҳои худ инъикос намудааст. Парчами миллӣ ҳамчун нишонаи азму иродаи устувори мардум баҳри ободию осудагии кишвари зебоманзарамо,ҳаммароми “Дирафши Коваëн” бо тобиши се ранг:
Таманнои муридӣ ба Мавлавии бузургвор ва пайванди эҷодӣ бо ашъори оламшумули ў дар дили бас қаламкашон мисли баҳри пуртуғён дар ҷўш аст, ки адиби тоҷик, сареҳтараш ҳамдиёри Ҷалолуддини Балхӣ – Одина Раҳмон, яке аз онҳост. Дар қалби ў ин ошиқиву дилдодагӣ ба дараҷаест, ки умед дорад, достонҳое дар пайравии Мавлавӣ эҷодкардааш «Маснави маънавӣ»-ро боз ҳам комилтар хоҳанд кард.
Дар илму адаби форсӣ-тоҷикӣ чандин нафар бо ном ё тахаллуси Доъӣ эҷод кардаанд. Ин Доъиҳо дар гӯшаву канори қаламрави форснишин ҳаёт ба сар бурдаву асарҳои мондагори худро навиштаанд. Дар матлаби зер бо истифода аз Энсиклопедияи миллии тоҷик чанде аз ин Доъиҳоро бароятон ошно мекунем. 
Достиев овози форам ва маҳорати баланди эҷодӣ дорад. Дар операҳои тоҷикӣ ва классики ҷаҳонӣ беш аз 50 партия (нақш) иҷро кардааст: Марулло, Маркиз де Обри («Риголетто» ва «Травиата»-и Ҷ.Верди), Онегин, Елетский («Евгений Онегин» ва «Моткаи қарамоишоқ»-и П.И.Чайковский), Дон Жуан («Дон Жуан»-и В. Мотсарт), Валентин («Фауст»-и Ш. Гуно), Фигаро («Сартароши севилӣ»-и Ҷ.Россини), Рустам («Рустам ва Суҳроб»-и Т.Сатторов), Шоҳ Наср («Комде ва Мадан»-и З.Шаҳидӣ), Исмоил («Амир Исмоил»-и Т.Шаҳидӣ), Наср («Рўдакӣ»-и Ш.Сайфиддинов), Кумар(«Посбони оташ»-и Т.Шаҳидӣ), Восеъ(«Фарёди дуриҳо»-и Т.Сатторов), Шоҳ («Қишлоқи тиллоӣ»и Д.Дўстмуҳаммадов) ва ғайра.
Саид Имодаддин Насимӣ аввалин касест, ки ба забони озарбойҷонӣ девони комилеро ба вуҷуд оварда, роҳи ноҳамвори каломи манзумро барои ҳамзабонони худ тахту ҳамвору хушсалиқа гардонид. Аз ин ҷиҳат, муҳаққиқини ватаниву хориҷӣ Саид Имодаддинро яке аз поягузорону саромадон ва сарсупурдагони адабиёти Озарбойҷон пазирафтаанд.
Шоир ва нависанда, публисисти шинохта, барандаи ҷоизаи адабии ба номи Садриддин Айнӣ, Корманди шоистаи маданияти Тоҷикистон Баҳром Фирўз (1934- 1994) аз худ осори гаронбаҳое, боқӣ гузоштааст, ки қиссаи «Рухсора» яке аз онҳост. “Рухсора” ҳатто замоне, ки нависанда дар қайди ҳаёт буд, зиёд чоп шуд ва миёни хонандагон маҳбубият пайдо кард. Ва ахиран нашриёти “Олами китоб” онро интишор додаву як тақризи басо пурмуҳтавои академик Муҳаммадҷон Шакуриро низ овардааст. Устод Шакурии зиндаёд аз ҷумла навишта:
Дар ин маҷмўа намунаи ашъори шоирони ҷавон, ки дар озмуни шеъри ҳафтаномаи «Тоҷикистон» - «Килки сабз» ширкат варзиданд, гирд оварда шудааст. Ҳадафи озмуни мазкур дарёфт ва муаррифии соҳибистеъдодҳои ҷавон аст. Китоби мазкур фарогири ашъори зиёда аз 50 шоири ҷавон мебошад. Маҷмўа ба доираи васеи хонандагон тавсия мешавад.
Чунин ном дорад китоби ашъори Мирзоҷамол, ки ахиран дар шаҳри Душанбе интишор ёфт. Дар муаррифии он мехонем: “Китоби "Дар ҳарими моҳтоб"-и шоир Мирзоҷамол мавзӯъҳои гуногунро дар бар гирифта, аз ғазалу қитъа, манзумаву рубоиву дубайтӣ иборат аст. Сароҳати сухану табъи равони шоир китобро хонданӣ кардааст. Он туҳфаи хубест барои аҳли завқ ва хонандагону мухлисони шеъри рӯз”
Дронов Виктор Иванович 29 феврали соли 1932 дар вилояти Воронеж ба дунё омад. Муҳаққиқи геологияи Помир ва Афғонистон, проф., д. и. геология ва маъданшиносӣ (1994). Хатмкардаи Донишгоҳи давлатии Ўзбекистон (1955). Ходими калони Институти геологияи АИ ҶШС Тоҷикистон (1956), сардори гурўҳи геологию харитасозии Бадахшони Кўҳӣ (1956).
Равшан Раҳмонӣ аз маъруфтарин пажӯҳишгарони фолклор, мардумшинос, адабиётшинос, рӯзноманигор аст ва даҳҳо китобҳояш, ки бо чандин забон интишор ёфтаанд, гувоҳи ин гуфтаҳоянд. Муаллиф ва таҳиягари 35 китоб ва бештар аз 500 мақолаи илмӣ ва оммавӣ мебошад, ки аз ҷумла 15 китоб ва мақолаи зиёди илмии эшон дар кишварҳои хориҷӣ ба нашр расидааст. Дар асарҳояшон бахшҳои гуногуни фарҳанги тоҷикони ҷаҳон ва мардуми ориёитаборро мавриди таҳқиқ ва таҳлил қарор гирифтааст.
Чунин ном дорад китоби наве, ки ахи ран ба Китобхонаи миллӣ ворид гардид ва муаллифи он адиби маъруфи Озарбойҷони қарни ХХ Ҷалил Мамедқулизода мебошад. Китоб бо талоши профессор Муҳаммадсалом Машғулов ва сарсухани Академик Исо Ҳабиббейли, муовини Президенти Академияи миллии илмҳои Озарбойҷон дар нашриёти “Эр-Граф” интишор ёфтааст.
«Адабиёти бостон» нахустин китоби дарсии нисбатан мукаммал доир ба таърихи адабиёти пешазисломии мардуми эронитабор аст, ки аз ҷониби донишманди маъруфи тоҷик Шарифмурод Исрофилниё зери назари академикаи АИ Тоҷикистон Носирҷон Салимӣ таълиф шудааст. Ин китоб аз рўйи беҳтарин ва мўътабартарин маъхазу сарчашмаҳо ва асарҳои тадқиқотии ховаршиносони ватанию хориҷӣ фарҳам омадааст, то тавонад маводи дарсии донишҷўёни ихтисоси суханшиносиро таъмин кунад ва ҳамчунин ниёзи алоқамандони адабиёти бостонро бароварда гардонад. 
Фоҷеаи ҷаҳонӣ. Мудҳиштар аз онро таърихи башар зиёд дида, вале ин маргест тадриҷӣ. Мубталоёни ВНМО роҳи дигаре ҷуз марг надоранд. Вале ба умеде, муъҷизае ҳаёт ба сар мебаранд. Ин афрод медонанд, ки муолиҷа намешаванд, вале ба ҳаёт, ба оянда бо дили гарм дида медӯзанд. Ҳеч касе дар олам ҳақ надорад касеро ба марг маҳкум кунад. Ва то ҳастем, онҳо низ канори моянд. Бигзор бо мо бошанд, ҳамеша ва то абад. Бигзор биханданд, аз лаҳзаҳои хуш лаззат баранд. Дар ғам ғамгин, дар шодӣ шод бошанд. Онҳо канори мо буданд ва хоҳанд буд. Онҳо як тане аз моянд...
Офаридаҳояш дар авроқи кутуби «Парвоз», «Ҳукми дил», «Даъвати хун», «Ҷодугар», «Бори каҷ дар роҳи каҷ», «Бӯсаи аввал», «Аспи хиёнат» аз чоп баромадаанд.
