Таърихи вафоташ маълум нашуд, аммо аз таърихҳое, ки барои иморатҳо иншод кардааст, то соли 1270 ҳиҷрӣ дар ҳаёт буданаш маълум мешавад.
***
Танҳо на нигоҳи ту кунад машқи рамидан,
Чашми ту кашад сурмаи ушшоқ надидан.
(Вафот – 988, соҳиби «Оташкада» бинобар зиндагониаш ба Кобул ба Кобулӣ ёд мекунанд).
(Аз «Оташкада»)
Бизан бар синаи ман ханҷаре чанд,
Зи раҳмат бар дилам бикшо даре чанд.
Вафо н-ояд, дило, аз тангчашмон,
Зиё Қоризода аз шоирони маъруфи Афғонистон маҳсуб шуда, соли 1922 дар Кобул таваллуд ёфтааст. Падари шоир, ки марди босаводу бофарҳанг буд, барои таълими фарзанди худ тамоми шароитҳои мавҷударо фароҳам меоварад, то ки ў шахси ҳунарманду босавод ба воя расад. Бар замми ин падар мекўшад, ки Зиё баробари омўхтани илмҳои замонааш ба аз худ кардани шеър ва навохтани асбобҳои мусиқӣ низ балад гардид. Зиё Қоризода мактаби «Наҷот»-ро бо баҳои хубу аъло ба
Вафоташ дар санаи 618 дар фитнаи чингизӣ.
(Аз рўи тартиб бояд ашъори шайх дар рақами 23 баён меёфт. Азбаски дар мавридаш ҷомеъро фаромўшӣ рўй дода, ночор дар ин ҷо зикр ёфт.)
Аз «Оташкада»
Қитъа
Дар боғи Мирсаид Сайид Ҳамадонии шаҳри Кўлоб маҳфили «Ҳамешабаҳор» –и Муассисаи давлатии Китобхонаи миллии Тоҷикистон бо сарпарастии шоир Ниҳонӣ баргузор гашт. Маҳфил дар боғи чароғоншудаи дилрабо бо иштироки зиёди алоқамандони шеър доир шуд. Роҳбарии маҳфилро шоир Хайрандеш ва Умарҷони Эмомалӣ ба ўҳда доштанд.
Маҳфил чун ҳамеша хотирмону ҷолиб гузашт ва
Неъмат Файзӣ, ки беш аз 60 сол умр дорад, аз соли 1979, баъди хатми факултети филологияи тоҷики Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон (алҳол ДМТ) солҳои зиёде ба толибилмони деҳаи Қалъаи Дўсти ноҳияи Деваштич дарс медиҳад. Дар нахустин китоби ў се ҳикоя, таронаҳо ва пораҳо аз хотирот гирд оварда шудаанд, ки аз истеъдоди то ҳол кашфшудаи муаллиф дарак медиҳанд.
Неъмат Файзӣ (Файзиев Неъмат Сангинович) 10.10.1956 дар деҳаи Қалъаи Дўсти ноҳияи Ғончӣ (ҳоло Деваштич) ба дунё омадааст.
